Błonnik pokarmowy – znaczenie i rola

Błonnik pokarmowy (włókno pokarmowe) to roślinne wielocukry i ligniny oporne na działanie enzymów trawiennych przewodu pokarmowego człowieka.

Schematycznie błonnik pokarmowy możemy podzielić na:

1.       Polisacharydy nieskrobiowe:

– celuloza

– polisacharydy niecelulozowe

  * nierozpuszczalne w wodzie

                  –  hemicelulozy

  * rozpuszczalne w wodzie

                 – pektyny

                 – polisacharydy roślin morskich (alginiany, agar, karageny)

                 – gumy i kleje roślinne

2.       Oporna skrobia.

3.       Ligniny.

 

1.  Błonnik nierozpuszczalny w wodzie :

– pobudza funkcję żucia

– buforuje i wiąże nadmiar kwasu solnego,

– daje uczucie sytości,

– pobudza ukrwienie jelit,

– reguluje wydzielanie hormonów i enzymów trawiennych przewodu pokarmowego,

– zapobiega przed zaparciami, polipami, żylakami odbytu i chorobą nowotworową.
 2. Błonnik rozpuszczalny w wodzie:

 – zwalnia tempo wchłaniania glukozy,

 – wiąże znaczne ilości kwasów żółciowych,

 – zmniejsza stężenie cholesterolu,

 – opóźnia wchłanianie trójglicerydów,

 – działa odtruwająco, poprzez wiązanie toksycznych związków,

 – jest pożywką dla bakterii.

 

Dieta uboga w błonnik pokarmowy sprzyja rozwojowi otyłości, miażdżycy, cukrzycy typu 2. Prowadzi do zaparć, zwiększa ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej, uchyłkowatości jelita grubego, raka sutka u kobiet, a także nowotworów jelita grubego. Z kolei nadmierna konsumpcja zmniejsza wchłanianie wapnia, żelaza, cynku oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

W niektórych jednostkach chorobowych duże spożywanie błonnika pokarmowego nie jest zalecane ze względu na ograniczenie wchłaniania wyżej wymienionych minerałów – Fe, Zn, Ca (choroby przewodu pokarmowego, niedokrwistość).

 

Błonnik pokarmowy znajdziemy w następujących produktach spożywczych:

– pieczywo żytnie razowe,

– pieczywo mieszane z dodatkiem ziaren,

– orzechy,

– suszone owoce,

– warzywa i owoce,

– nasiona roślin strączkowych,

– płatki zbożowe,

– kasze.

 

Zgodnie z zaleceniami WHO zaleca się spożywanie błonnika pokarmowego na poziomie 25 g na dobę.To jest oczywiście kwestia indywidualna i zależy od kilku czynników m.in. od towarzyszącej choroby.

 

Należy pamiętać o odpowiedniej ilości spożywanej wody. Błonnik pokarmowy wiąże wodę. Gdy dostarczamy jej za mało wiążę wodę obecną w przewodzie pokarmowym. Masy kałowe wysychają i możemy mieć problemy z zaparciami.

Warto wiedzieć, że błonnik pokarmowy często wchodzi w interakcję z lekami, co może zmniejszyć działanie docelowe leku. Dlatego warto zachować odpowiednią przerwę pomiędzy posiłkiem bogatym w włókno pokarmowe, a przyjmowanym lekiem.